22 năm Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện 7/4

Ngày 7/4/2000, nhân ngày Sức khoẻ thế giới với chủ đề “An toàn truyền máu bắt đầu từ tôi”, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Gia Khiêm đã ký Quyết định số 43/2000/QĐ-TTg về việc Vận động và khuyến khích nhân dân hiến máu tình nguyện lấy ngày 7/4, đồng thời lấy ngày 07/4 hằng năm là Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện. Từ đó ngày 7/4 được chọn là “Ngày toàn dân hiến máu tình nguyện”.

Từ những ngày khởi đầu đầy khó khăn

Phong trào hiến máu nhân đạo (nay gọi là hiến máu tình nguyện) đã nhen nhóm từ trước những năm 90 của thế kỷ trước, được các y bác sỹ, sinh viên các trường y dược ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thanh niên, công nhân tham gia. Các hoạt động này tuy vậy còn nhỏ lẻ, không lan rộng, không thường xuyên và chưa nhận được sự vào cuộc tích cực của các ban, ngành, đoàn thể.

Phải đến ngày 24/01/1994, được sự ủng hộ của Ban Khoa giáo TW, GS.TSKH .Đỗ Trung Phấn (nguyên Viện trưởng Viện Huyết học – Truyền máu, BV Bạch Mai) đã phát động ngày hiến máu nhân đạo đầu tiên có sự tham gia của nhiều đồng chí lãnh đạo các ban, ngành đoàn thể trung ương thì mới chính thức đặt “viên gạch” đầu tiên cho phong trào hiến máu tình nguyện tại Việt Nam.

Đây cũng là dấu mốc cho sự ra đời của Hội Thanh niên Vận động hiến máu Hà Nội, tổ chức xã hội của thanh niên thực hiện công tác vận động hiến máu lớn nhất ở nước ta hiện nay.

Ở thời kỳ đó, công tác hiến máu đã phát triển mạnh tại một số thành phố lớn với sự tham gia tích cực của thanh niên, học sinh, sinh viên. Nhưng lượng máu chủ yếu vẫn được tiếp nhận từ những người cho máu lấy tiền. Máu còn thiếu cả về số lượng, rủi ro về chất lượng và an toàn, trong khi đại dịch HIV/AIDS đã bùng nổ trên thế giới và tại Việt Nam.

Ngày 7/4/2000, nhân ngày Sức khoẻ thế giới với chủ đề “An toàn truyền máu bắt đầu từ tôi”, Phó thủ tướng Chính phủ Phạm Gia Khiêm đã ký Quyết định số 43/2000/QĐ-TTg về việc Vận động và khuyến khích nhân dân hiến máu tình nguyện lấy ngày 7/4, đồng thời lấy ngày 07/4 hằng năm là Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện. Từ đó ngày 7/4 được chọn là “Ngày toàn dân hiến máu tình nguyện”.

Đây cũng trở thành bước ngoặt quan trọng cho phong trào hiến máu tình nguyện, tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động đối với các cấp chính quyền, đoàn thể từ trung ương tới địa phương và các tầng lớp nhân dân trong cả nước.

Bằng những nỗ lực, vượt qua những khó khăn, phong trào hiến máu tình nguyện đã dần dần thu được những kết quả bước đầu. Năm 1994, cả nước tiếp nhận được 138.000 đơn vị máu; 15% trong số đó là từ người hiến máu tình nguyện. Đến năm 2000, số lượng máu tiếp nhận của toàn quốc là 236.740 đơn vị máu, tỷ lệ hiến máu tình nguyện đạt 30,8%, gần 90% người hiến máu là học sinh, sinh viên.

Những bước phát triển mạnh mẽ

Do ngành y tế mở rộng các kỹ thuật điều trị, nhu cầu máu ngày càng tăng cao. Giai đoạn năm 2000 – 2018, phong trào hiến máu tình nguyện nước ra có nhiều bước phát triển mạnh mẽ với nhiều điểm nhấn quan trọng.

Lượng máu tiếp nhận và tỷ lệ người hiến máu tình nguyện tăng nhanh hàng năm. Đến năm 2018, cả nước đã tiếp nhận hơn 1,3 triệu đơn vị máu, tỷ lệ hiến máu tình nguyện đạt 98%. Cơ cấu nguồn người hiến máu chuyển dịch dần sang các lực lượng khác như: cán bộ viên chức, người lao động, nông dân, lực lượng vũ trang…

Từ đồng bằng tới hải đảo, từ miền ngược tới miền xôi, người dân Việt Nam mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề đều hăng hái hiến máu.

Đây cũng là giai đoạn mà phong trào hiến máu nhận được sự quan tâm rất lớn của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự tham gia có hiệu quả của các cơ quan trung ương và địa phương. Từ đó tạo ra một phong trào phát triển cả về chiều sâu và chiều rộng trong nhân dân.

Giai đoạn cũng đánh dấu sự ra đời của Ban Chỉ đạo quốc gia Vận động hiến máu tình nguyện và hình thành Ban Chỉ đạo các cấp, tạo sự thống nhất trong chỉ đạo và thực hiện công tác tuyên truyền vận động hiến máu.

Công tác tổ chức hiến máu ngày càng chuyên nghiệp, bài bản với sự xuất hiện của hàng loạt các chương trình, sự kiện hiến máu cấp quốc gia, cấp địa phương, tạo cú huých mạnh mẽ cho phong trào hiến máu tình nguyện. Phải kể đến các chương trình hiến máu lớn như: Lễ hội Xuân hồng, Hành trình Đỏ, Chủ nhật Đỏ, Trái tim tình nguyện…

Lễ hội Xuân hồng đã qua 15 kỳ tổ chức, thu hút trên 250.000 người tham dự và tiếp nhận 100.615 đơn vị máu.

Qua 9 năm (2013 – 2021), đã có 57 tỉnh, TP tham gia tổ chức Hành trình Đỏ và tiếp nhận trên 515.000 đơn vị máu, nhiều địa phương đã tổ chức Hành trình Đỏ trong nhiều năm liên tiếp. 

TS. BS. Bạch Quốc Khánh, Viện trưởng Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương cho biết: “Trước đây, vào các dịp hè và Tết, tình trạng khan hiếm nguồn máu thường xảy ra và kéo dài trong nhiều tuần, nhiều tháng. Các ngày hội, sự kiến hiến máu lớn được khởi động và duy trì tổ chức đã giúp cho cả nước nói chung và Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương nói riêng khắc phục được tình trạng khó khăn đó”.

Nâng tầm chất lượng, hiệu quả và bền vững

Từ năm 2018 đến nay, hoạt động hiến máu đã được Ban Chỉ đạo các cấp thống nhất định hướng chung là phát triển theo hướng “chất lượng, hiệu quả, bền vững”.

Theo TS. BS. Bạch Quốc Khánh, “mục tiêu quan trọng nhất hiện nay là phát triển nguồn người hiến máu thường xuyên, bền vững, tăng tỷ lệ đơn vị máu thể tích 350 ml, nâng cao chất lượng công tác chăm sóc người hiến máu”.

Hiến máu thường xuyên, theo TS. Khánh, là mỗi người đủ điều kiện sức khỏe tham gia hiến máu đều đặn, trung bình mỗi năm 2 lần, sẵn sàng hỗ trợ hiến máu vào những thời điểm khan hiếm máu. Máu hiến từ những người hiến tặng thường xuyên là chất lượng nhất và an toàn nhất.

Số lượng đơn vị máu tiếp nhận của toàn quốc mỗi năm gần đây không tăng nhiều nhưng tỷ lệ người hiến máu nhắc lại thường xuyên đã đạt trên 50%. Ý thức của cộng đồng về hiến máu, nhất là trong thời điểm dịch bệnh COVID-19 tăng cao rõ rệt. Đối tượng hiến máu đã có sự dịch chuyển khi cán bộ, viên chức, người lao động, nông dân… tham gia hiến máu ngày càng tích cực.

Hơn 2 năm qua, mặc dù dịch bệnh Covid-19 xuất hiện và lan rộng, hoạt động hiến máu tình nguyện vẫn được duy trì đều đặn, an toàn, hiệu quả với những biện pháp tổ chức rất linh hoạt, sáng tạo. Năm 2021, cả nước đã vận động và tiếp nhận được 1.304.191 đơn vị máu (quy đổi sang thể tích 250 ml là 1.598.635 đơn vị), 56% là đơn vị máu thể tích từ 350 ml trở lên, tỷ lệ HMTN đạt 99%.

Trong 22 năm (7/4/2000 – 7/4/2022), tính “toàn dân hiến máu” đã được khẳng định với sự tham gia rộng rãi của các tầng lớp nhân dân. Từ những hoạt động hiến máu nhỏ lẻ đến các phong trào kêu gọi mạnh mẽ, việc hiến máu đã trở thành hành động thường xuyên của hàng vạn người dân. Sự chuyển dịch tưởng như đơn giản, nhưng đó là sự thay đổi về “chất” mang tính bền vững. Như lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong Thư gửi đồng bào, đồng chí và chiến sỹ cả nước nhân Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện 7/4/2020 đã khẳng định: “Máu là loại thuốc đặc biệt, máu an toàn chỉ có thể hiến tặng từ chính những người khỏe mạnh, tình nguyện và hiến máu thường xuyên”.

Nguyễn Lê, Ảnh: Công Thắng, Vương Tuấn