Nổi hạch và ung thư hạch

Nổi hạch là một trong những vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, có phải nổi hạch nào cũng là biểu hiện nghi ngờ của bệnh ác tính? Bệnh ung thư hạch là gì? Mời quý vị tham khảo tư vấn của BSCKII. Nguyễn Lan Phương, Phó trưởng khoa Bệnh máu tổng hợp, Viện Huyết học – Truyền máu TW về nổi hạch và ung thư hạch.

1. Hạch – “người gác cổng” của cơ thể

Hạch là một tổ chức lympho, có ở nhiều nơi như nách, bẹn… Hạch có nhiệm vụ chính là hệ thống miễn dịch. Tất cả vi khuẩn, virus, tế bào lạ muốn xâm nhập vào cơ thể phải qua hệ thống hạch.

Hạch là cơ quan bảo vệ của cơ thể. Hạch có thể phát hiện và loại bỏ các tác nhân gây hại, giúp cơ thể khoẻ mạnh.

2. Nổi hạch ở một số vị trí nhìn thấy có thể gây nguy cơ gì?

Hạch là hệ thống bảo vệ cơ thể. Khi có tác nhân lạ xâm nhập sẽ gây phản ứng đầu tiên là viêm, gây sưng, nóng, đỏ, đau. Với những hạch to dần theo thời gian mà không có biểu hiện gì, thậm chí to lên nhanh thì cần đi khám chuyên khoa sâu hơn để phát hiện bệnh lý (nếu có).

Người bị đau răng, sưng răng có thể nổi hạch cổ; sứt tay, chân số lượng lớn dẫn đến bị nhiễm trùng có thể nổi hạch ở vùng xung quanh.

Tuy nhiên, khi phát hiện nổi hạch bất thường như sờ thấy hạch to ở cổ, người dân nên đi tầm soát bệnh lý hạch ác tính tại các cơ sở uy tín như Viện Huyết học – Truyền máu TW, Bệnh viện K.

3. Nổi hạch ở bên trong cơ thể có thể là dấu hiệu của bệnh gì?

Hạch ngoại vi thường dễ được phát hiện qua sờ nắn, quan sát. Tuy nhiên, những hạch ở sâu cần làm chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp, chụp PET-CT.

Có thể loại trừ những hạch ở sâu có nguyên nhân rõ ràng như viêm nhiễm. Những hạch ác tính, hạch không rõ ràng cần khám tại các chuyên khoa sâu hơn và làm sinh thiết hạch để chẩn đoán.

4. Nên làm gì khi nổi hạch bất thường?

Hạch nổi bất thường có thể nghĩ đến 2 trường hợp.

• Hạch lành tính do viêm nhiễm, virus, vi khuẩn gây nên.
• Nếu sàng lọc nổi hạch không phải do tác nhân gây viêm (hạch lành tính) thì phải sàng lọc sâu hơn tại chuyên khoa ung bướu.

5. Bệnh ung thư hạch là gì?

Ung thư hạch (U lympho) là bệnh lý ác tính của hệ tạo huyết, sinh ra các tế bào lympho bất thường.

U lympho bao gồm 2 nhóm: U lympho Hodgkin và U lympho không Hodgkin.

6. Độ tuổi thường mắc bệnh ung thư hạch

Ung thư hạch có thể gặp ở tất cả các độ tuổi, thường gặp nhất từ 60 tuổi trở lên. Trong đó:

• U lympho Hodgkin: thường gặp ở độ tuổi trẻ (18 tuổi trở lên)
• U lympho không Hodgkin: đa dạng độ tuổi, thường gặp ở độ tuổi trung niên

7. Nguyên nhân dẫn đến bệnh ung thư hạch

Các ung thư nói chung chưa có nguyên nhân rõ ràng.

Một số yếu tố nguy cơ thường gặp:

• Tiếp xúc nhiều với hoá chất
• Môi trường độc hại
• Một số bệnh liên quan như: U lympho ở dạ dày liên quan đến vi khuẩn HP
• Nhiễm các virus: EBV, CMV…
• Người bị suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS…)

8. Triệu chứng lâm sàng của bệnh ung thư hạch

Các triệu chứng lâm sàng của bệnh ung thư hạch cũng giống nhiều bệnh ung thư khác, tuy nhiên có những đặc điểm riêng:

• U tại hạch: Nổi hạch, gầy, sút cân, ra mồ hôi trộm
• U tại thần kinh TW: đau đầu, nhìn mờ, nôn
• U tại ổ bụng: đau bụng
• U tại ruột: tiêu chảy kéo dài, tắc ruột

9. Những xét nghiệm để chẩn đoán bệnh ung thư hạch

• Sinh thiết hạch/u để chẩn đoán chính xác là u lympho hay hạch viêm, hạch lao.
• Xác định giai đoạn: chụp PET-CT
• Xét nghiệm huyết học, virus viêm gan, huyết tuỷ đồ, sinh thiết tuỷ xương để đánh giá tế bào u di căn trong tuỷ xương; số lượng tế bào tuỷ còn đủ để điều trị thuốc đủ liều hay cần giảm liều.
• Khám tim mạch để đánh giá những thuốc ảnh hưởng đến tim mạch có được dùng cho những bệnh nhân đó hay không.

10. Các giai đoạn của bệnh

U lympho Hodgkin và U lympho không Hodgkin đều được chia thành 4 giai đoạn:

• Giai đoạn I: giai đoạn sớm
• Giai đoạn II & III: giai đoạn trung bình
• Giai đoạn IV: Giai đoạn muộn. U lympho có thể di căn đến nhiều nơi như gan, phổi, tuỷ xương.

11. Những phương pháp điều trị

Những phương pháp điều trị U lympho:

• Hoá trị
• Xạ trị
• Điều trị nhắm đích
• Ghép tế bào gốc
• Liệu pháp tế bào (CAR-T cell)

Ghép tế bào gốc là phương pháp điều trị hiệu quả và kinh tế. Chi phí ghép tế bào gốc tự thân dao động khoảng hơn 300 triệu, thấp hơn so với dùng thuốc điều trị đích.

Không phải tất cả người bệnh U lympho đều ghép tế bào gốc. Người bệnh U lympho thông thường chỉ điều trị lui bệnh, người bệnh có thể trở về cuộc sống sinh hoạt bình thường.

Những nhóm bệnh độ ác tính cao, dễ tái phát, dễ kháng trị, người bệnh thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc đã tái phát/kháng trị thì bắt buộc điều trị bằng ghép tế bào gốc. Thông thường, người bệnh sử dụng phương pháp ghép tự thân. Ghép tế bào gốc đồng loài sử dụng cho người thuộc nhóm bệnh có nguy cơ rất cao, người tái phát sau ghép tự thân.

12. Ai nên tầm soát bệnh ung thư hạch?

Đối tượng nên tầm soát bệnh ung thư hạch:

• Người lớn tuổi
• Người bị suy giảm miễn dịch (người nhiễm HIV, người sau cấy ghép tạng)
• Người có nổi hạch bất thường mà không có yếu tố viêm nhiễm.

13. Mổ để sinh thiết thì có bị hạch chạy không?

Hiện nay, phương pháp bóc tách hạch để chẩn đoán được làm rất tốt. Bác sĩ sẽ cố gắng bóc trọn hạch để xem cấu trúc hạch bị xoá và tổn thương như thế nào. Khi sinh thiết hạch sẽ không gây ra tình trạng di căn các tế bào ung thư.

14. Lời khuyên của bác sĩ để giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư hạch

Để giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư hạch, những người làm việc trong môi trường độc hại cần có phương pháp bảo hộ lao động an toàn.

Người dân nên có chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ, lựa chọn thức ăn thông mình; không nên sử dụng những thực phẩm mốc, đã hỏng. Bên cạnh đó, đi bộ, tập gym, yoga phù hợp với sức khoẻ bản thân để tăng cường sức khoẻ, phòng tránh bệnh tật.