Xét nghiệm máu để sàng lọc và phát hiện sớm viêm gan B

Viêm gan B được coi như “sát thủ thầm lặng” khi âm thầm tấn công lá gan – bộ phận quan trọng của cơ thể. Nhiều người nhiễm vi rút mà không có biểu hiện rõ ràng, đặc biệt trong giai đoạn đầu của bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm gan B có thể dẫn đến xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan gây tỉ lệ tử vong cao hàng đầu hiện nay. Chính vì thế, xét nghiệm máu là phương pháp quan trọng và tin cậy nhất để phát hiện sớm, đồng thời giảm thiểu các nguy cơ lây nhiễm. 

Gần 8 triệu người Việt Nam nhiễm vi rút viêm gan B

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính năm 2022, có 304 triệu người sống chung với viêm gan B và viêm gan C; trong đó viêm gan B là 254 triệu người và viêm gan C là 50 triệu người. Việc chẩn đoán và điều trị viêm gan B trên toàn cầu vẫn còn khoảng cách chênh lệch lớn giữa các khu vực. Hiện mới chỉ có 13% trong số 254 triệu người mắc viêm gan B được chẩn đoán và 3% được điều trị.

Theo số liệu của Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, năm 2019, ước tính nước ta có khoảng gần 8 triệu người nhiễm vi rút viêm gan B (HBV), nhưng chỉ có trên 1,64 triệu người được chẩn đoán (1.640.620 người). Còn rất nhiều trường hợp chưa được chẩn đoán và điều trị ở Việt Nam.

Các con đường lây truyền vi rút viêm gan B 

• Lây truyền qua đường máu
• Lây truyền qua quan hệ tình dục
• Lây từ mẹ sang con

Đối tượng cần xét nghiệm sàng lọc vi rút viêm gan B 

• Phụ nữ mang thai và trẻ em sinh ra từ mẹ bị nhiễm.
• Bệnh nhân tăng men gan ALT, có triệu chứng lâm sàng.
• Người ghép tạng, ghép tuỷ xương, điều trị ức chế miễn dịch…
• Bệnh nhân đồng nhiễm HIV hoặc nhiễm 1 trong những tác nhân viêm gan siêu vi khác; tiêm chích ma tuý hoặc thực hiện các thủ thuật không an toàn.
• Nhân viên y tế.

Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ lưu hành cao của nhiễm HBV với đường lây chủ yếu là từ mẹ truyền sang con. Vì vậy, theo khuyến cáo mới của CDC Hoa Kỳ năm 2023, bộ ba xét nghiệm HBsAg, anti-HBs, anti-HBc rất có giá trị trong sàng lọc và phát hiện sớm viêm gan B.

Bộ ba xét nghiệm sàng lọc HBV

3 dấu hiệu huyết thanh chính được sử dụng để xác định tình trạng nhiễm HBV là:

1. Kháng nguyên bề mặt viêm gan B (HBsAg): sự hiện diện của HBsAg chỉ ra tình trạng nhiễm HBV cấp hoặc mạn tính.

2. Kháng thể kháng kháng nguyên bề mặt viêm gan B (anti-HBs): sự xuất hiện của anti-HBs sau khi HBsAg giảm cho thấy sự phục hồi sau nhiễm HBV.

• Ở những người có hệ miễn dịch bình thường chưa bao giờ bị nhiễm HBV, anti- HBs ở nồng độ ≥ 10 IU/L cho thấy miễn dịch được hình thành qua đợt tiêm vắc-xin.
• Anti-HBs có thể giảm theo thời gian xuống mức < 10 IU/L.
• Tuy nhiên, phần lớn vẫn có khả năng miễn dịch và sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch ≥ 35 năm sau khi tiêm vắc- xin.

3. Kháng thể kháng kháng nguyên lõi viêm gan B (anti-HBc): xuất hiện trong tất cả các trường hợp nhiễm HBV (đã khỏi hoặc đang mắc) và thường tồn tại suốt đời.

Giá trị của bộ ba xét nghiệm HBV

• Giúp phát hiện và điều trị kịp thời viêm gan B mạn
• Can thiệp kịp thời
• Xác định đối tượng cần tiêm vắc xin
• Giảm các ca bị bỏ sót

Các kết quả khi thực hiện bộ 3 xét nghiệm viêm gan B thể hiện ở bảng dưới đây:

Như vậy, với bộ 3 xét nghiệm này sẽ rất hữu ích để có thể giải thích cho bạn về tình trạng nhiễm virus viêm gan B của bản thân. Hiện tại, Khoa Vi sinh của Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương đang thực hiện bộ 3 xét nghiệm này bằng kỹ thuật điện hóa phát quang trên máy miễn dịch tự động Cobas 801 hoặc Cobas Pro với độ nhạy và độ đặc hiệu rất cao nên bạn hoàn toàn có thể yên tâm với kết quả nhận được.

Kỹ thuật viên đang thao tác trên hệ thống máy miễn dịch Cobas Pro và Cobas 801 để phát hiện vi rút Viêm gan B tại Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương.

Xét nghiệm máu ở đâu tốt và an toàn?

Để trả lời cho câu hỏi “xét nghiệm máu ở đâu?”, chúng tôi xin giới thiệu với các bạn một số địa điểm xét nghiệm máu với chất lượng hàng đầu của Viện Huyết học – Truyền máu TW:

• Trụ sở chính của Viện: Số 5 phố Phạm Văn Bạch, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội.

Đây là địa điểm giao thông hết sức thuận tiện, chỉ cách Bến xe Mỹ Đình khoảng trên 1 km. Nếu bạn ở các tỉnh, thành phố khác, bạn hãy đến bến xe Mỹ Đình. Từ đây, bạn chỉ mất khoảng 5 phút di chuyển bằng taxi hoặc xe ôm, xe buýt là có thể tới Viện.

• Ngoài ra, Viện còn có 3 điểm hiến máu cố định và xét nghiệm ngoại Viện ở 3 quận nội thành Hà Nội:

• • Số 132, Quan Nhân, quận Thanh Xuân;
  • Số 10, ngõ 122, đường Láng, quận Đống Đa;
  • Số 78 Nguyễn Trường Tộ, quận Ba Đình

Quy trình lấy máu xét nghiệm, thanh toán tại các điểm hiến máu ngoại Viện rất đơn giản, nhanh chóng. Bạn không phải mất nhiều thời gian xếp hàng chờ đợi khi làm thủ tục khám, xét nghiệm nên sẽ hạn chế đáng kể việc tập trung đông người. Sau khi lấy mẫu xét nghiệm, bạn sẽ được hẹn thời gian cụ thể để nhận kết quả xét nghiệm.

Nếu khi nào bạn băn khoăn nên xét nghiệm máu ở đâu? Hãy nhớ đến các điểm hiến máu và xét nghiệm cố định của Viện Huyết học – Truyền máu TW nhé.

Chi phí xét nghiệm máu

Chi phí xét nghiệm máu tại Viện cũng như tại các điểm hiến máu cố định và xét nghiệm khá hợp lý. Các bạn có thể tìm hiểu chi phí của hầu hết các xét nghiệm máu cơ bản như: đánh giá chức năng gan, thận; xét nghiệm các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục hoặc truyền máu (HBV, HIV, HCV, giang mai…); xét nghiệm về rối loạn chuyển hóa (mỡ máu, đường máu, axit uric…); tầm soát ung thư

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Bài giảng Bệnh truyền nhiễm (2016), Nhà xuất bản Y học.

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm gan vi rút năm 2019, Bộ Y tế.

Hướng dẫn xét nghiệm vi rút viêm gan B, C năm 2020, Bộ Y tế.

Tình hình bệnh viêm gan vi rút và đáp ứng ở Việt Nam năm 2019, Văn phòng đại diện WHO tại Việt Nam.

Các xét nghiệm Elecsys bệnh viêm gan.

Hepatitis B foundation.

Viện Huyết học – Truyền máu TW